ΒΕΡΟΙΑ Με τον αέρα της Ιστορίας

Το αρχαιολογικό -τάφοι της Βεργίνας- και το χριστιανικό παρελθόν της -Βήμα του Αποστόλου Παύλου- μαγνητίζουν επισκέπτες, ενώ η δημοτική βιβλιοθήκη την έκανε επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Η Βέροια, από την καρδιά της Μακεδονίας, αντικρίζει το μέλλον με αισιοδοξία.

Εδώ και τουλάχιστον 2.700 χρόνια, η Βέροια ταξιδεύει στον χρόνο, αντανακλώντας το φως του πολιτισμού. Είναι η αρχαιότερη πόλη της Μακεδονίας και συνεχίζει την αδιάλειπτη παρουσία της, με το ίδιο όνομα, στην ίδια πάντα θέση. «Το παρελθόν είναι ο αδερφός του παρόντος και πρώτος ξάδερφος του μέλλοντος», λέει ο συνταξιούχος δικηγόρος και ιστορικός Γιώργος Χιονίδης. Ο κ. Χιονίδης, βουλευτής της ΕΔΗΚ την περίοδο 1974-1977, αποτελεί σπουδαία μορφή για τη Βέροια, έχει γράψει δύο τόμους με την ιστορία της, πάνω από 100 μελέτες και 17 βιβλία ιστορίας και πολιτικής και γι' αυτόν η πόλη «συνταιριάζει μοναδικά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον». Ηταν η έδρα του «κοινού των Μακεδόνων» και σε απόσταση μόλις 12 χιλιομέτρων από το κέντρο της υπήρξε η παλιά πρωτεύουσα του αρχαίου μακεδονικού κράτους, οι Αιγές. Το 1977, η σκαπάνη του Μανόλη Ανδρόνικου έφερε στο φως τους βασιλικούς τάφους, σημαντικότερος από τους οποίους ήταν εκείνος του Φιλίππου Β΄, με τα μοναδικά ευρήματα -τη χρυσή λάρνακα, υδρία, στεφάνια, ασπίδα-, μια ανακάλυψη που φέρνει στη Βεργίνα επισκέπτες από παντού.

Μουσείο. Το Βυζαντινό Μουσείο στεγάζεται στον παλιό μύλο του Μάρκου, κοντά στα τείχη.

Η Βέροια είχε σημαντική παρουσία στους Βυζαντινούς χρόνους και στους Νεότερους και κομμάτια της ιστορίας της είναι ορατά και σήμερα στην παλιά εβραϊκή συνοικία της Μπαρμπούτας και στην περιοχή της Κυριώτισσας. Μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς, το 1912, καταγράφηκαν 72 εκκλησίες -αναφέρεται συχνά ως «Μικρή Ιερουσαλήμ»-, σήμερα ωστόσο σώζονται μόλις 48, κάποιες από τις οποίες είναι μνημεία ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας. Σημαντικά είναι επίσης τα οθωμανικά μνημεία, αλλά και το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, από όπου ο Απόστολος των Εθνών κήρυξε τον Χριστιανισμό κατά τα έτη 50 - 51 μ.Χ. και 57 μ.Χ. Η τοποθεσία αποτελεί παγκόσμιο προσκύνημα του Χριστιανισμού και κάθε Ιούνιο πραγματοποιούνται λατρευτικές εκδηλώσεις.

Απλωμένη στους πρόποδες του Βερμίου, η Βέροια έχει ένα φυσικό μπαλκόνι με απέραντη θέα προς το μακεδονικό κάμπο. Η μισή πόλη είναι χτισμένη σε πλαγιές με απότομες ανηφοριές και κατηφοριές, ενώ η άλλη μισή έχει πολύ ήπιες κλίσεις. Είναι μια σύγχρονη μεγαλούπολη, με μια εύφορη πεδιάδα να απλώνεται γύρω από το οροπέδιό της και τον Αλιάκμονα να βοηθά στην ανάπτυξη της γεωργίας και στη μεγάλη παραγωγή ροδάκινων, κερασιών, μήλων, σταφυλιών.

«Η Βέροια βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο, στη μέση της Εγνατίας Οδού, και η θέση της αυτή προσφέρει πολλές επιχειρηματικές ευκαιρίες. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια κίνηση επιστροφής από νέους και πιστεύω ότι όσο πιο φωτεινά είναι τα σημάδια, τόσο πιο εύκολα θα διασχίζουμε τον δρόμο που οδηγεί στο μέλλον». Ο Γιώργος Μπίκας, μαζί με τον αδερφό του, Χρήστο, είναι δύο νέοι και δραστήριοι επιχειρηματίες. Διατηρούν μια μεγάλη μονάδα logistics, cash & carry και εφοδιάζουν με τρόφιμα και προϊόντα ολόκληρη τη χώρα, ενώ βρίσκονται και στην ομάδα που διαχειρίζεται τον πολυχώρο της Ελιάς.

Φροντίδα. Με περίσσευμα υπομονής και αγάπης, η κοινωνική λειτουργός Δώρα Νιώπα φροντίζει τα παιδιά στο σπίτι ημερήσιας φροντίδας του συλλόγου «Πρωτοβουλία για το Παιδί».

Για τους ντόπιους, η Βέροια είναι μια πόλη που δίνει διεξόδους, έχει ευκαιρίες, έχει πράγματα να κάνεις και να δεις. «Η Βέροια είναι μια πόλη που αξίζει να επισκεφτείς. Τα ?μυστικά? της πολλά και ενδιαφέροντα. Είναι η πόλη των εκπλήξεων που όταν την ανακαλύψει κανείς, δένεται για πάντα μαζί της», λέει ο εκδότης της καθημερινής εφημερίδας «Μακεδονική Ημαθίας», Κώστας Ασλάνογλου.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη αποτελεί κόσμημα για την πόλη, με εκατοντάδες χιλιάδες τίτλους βιβλίων, 50.000 από τους οποίους είναι και σε ψηφιακή μορφή, και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό. Το 2010, η Βιβλιοθήκη, που έχει στο τιμόνι της διεύθυνσης τον Γιάννη Τριχόπουλο, βραβεύτηκε από το Ιδρυμα Μπιλ & Μελίντα Γκέιτς ως επιτυχές πρότυπο βιβλιοθήκης στην Ελλάδα και στον κόσμο.

«Μπαλκόνι». Μοναδική θέα στον κάμπο της Ημαθίας από τον αυλόγυρο του Αρχαιολογικού Μουσείου, με τις μοναδικές αρχαιότητες.

Στις γειτονιές της πόλης.
Δίπλα στα ψηλά κτίρια και τις μοντέρνες κατασκευές υπάρχει η συνοικία Κυριώτισσα, με εικόνες βγαλμένες από τον 18ο αιώνα. Στενά καλντερίμια, λιθόστρωτα σοκάκια, στέγες σπιτιών που μοιάζουν να ακουμπούν μεταξύ τους, αυλόγυροι που μυρίζουν ασβέστη και αγιόκλημα και μικρές λιθόκτιστες εκκλησίες. Βορειοδυτικά του κέντρου, πλάι στον ποταμό Τριπόταμο, βρίσκεται η εβραϊκή συνοικία της Μπαρμπούτας, που χρονολογείται από τα Ρωμαϊκά χρόνια (50 μ.Χ.). Αρχικά αποτελούσε ένα περίκλειστο και απομονωμένο «γκέτο» με τη συναγωγή και έναν μόνο δρόμο. Προς το τέλος του 15ου αιώνα, ωστόσο, μεγάλωσε, με την άφιξη μεγάλου αριθμού Εβραίων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της γειτονιάς είναι τα περίφημα σαχνισιά (προεξοχές των κτιρίων), οι δίφυλλες, βαριές εξώπορτες με τα πλατυκέφαλα καρφιά, τα στενά σοκάκια.

Εθελοντές. Ο πρόεδρος του συλλόγου «Πρωτοβουλία για το Παιδί», αρχιτέκτονας Τέλης Σιδηρόπουλος.

Τον Φεβρουάριο του 2006, η Μπαρμπούτα έγινε γνωστή στο πανελλήνιο, μέσα από ένα τραγικό περιστατικό, την εξαφάνιση του εντεκάχρονου Αλεξ Μεσχισβίλι. Μια παρέα μικρών παιδιών τον παρέσυραν σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι, δίπλα στο ποτάμι και από τότε χάθηκαν τα ίχνη του. Το γεγονός πάγωσε για καιρό τη χώρα -και όχι μόνο- και αποτέλεσε την αφορμή σε μια ομάδα δραστήριων κατοίκων να συστήσουν τον σύλλογο «Πρωτοβουλία για το παιδί». Τουλάχιστον 15 παιδιά, ηλικίας 6-15 χρόνων, που προέρχονται από προβληματικές οικογένειες, βρίσκουν καθημερινά καταφύγιο στο σπίτι ημερήσιας φροντίδας του συλλόγου, ενώ όπως μας ενημερώνει ο πρόεδρος του συλλόγου, αρχιτέκτονας Τέλης Σιδηρόπουλος, από τον Σεπτέμβριο θα λειτουργήσει το σπίτι μακροχρόνιας φροντίδας στη Βεργίνα για 20 παιδιά που με δικαστική απόφαση πρέπει να απομακρυνθούν από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

Η Πλατεία Ωρολογίου ή Ρακτιβάν είναι η πιο χαρακτηριστική της πόλης και οφείλει τον όνομά της στον πύργο με το ρολόι, που όμως δεν σώζεται πια. Στο κεντρικότερο σημείο βρίσκεται το πάρκο της Ελιάς, το οποίο χαρακτηρίζεται το μπαλκόνι της πόλης, καθώς έχει απεριόριστη θέα στον κάμπο της Ημαθίας. Μέσα στο πάρκο υπάρχουν μερικά εξαιρετικά νεοκλασικά, που έχουν μετατραπεί σε καφέ και εστιατόρια, ενώ πλάι στην Ελιά υπάρχει το πάρκο Αγίων Αναργύρων, αλλά και το Αλσος Παπάγου, ένας μεγάλος πνεύμονας πρασίνου.

Βιβλιοθήκη. Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας αποτελεί σημείο αναφοράς.

Σημείο αναφοράς είναι επίσης οι πολλές βυζαντινές εκκλησιές, σημαντικότερη από τις οποίες είναι η Παλαιά Μητρόπολη, η οποία χτίστηκε στα τέλη του 11ου αιώνα και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταβυζαντινές βασιλικές των Βαλκανίων. Η παλαιότερη τοιχογραφία της είναι ο Χριστός Χαλκίτης και χρονολογείται γύρω στα 1200, ενώ άλλοι σπουδαίοι ναοί είναι ο Μέγας Θεολόγος και ο Σωτήρας Χριστός με τοιχογραφίες του 1326 και 1355.

Η περιήγηση στη Βέροια περιλαμβάνει απαραίτητα και επισκέψεις στα οθωμανικά μνημεία, όπως είναι οι Δίδυμοι Λουτρώνες του 16ου αιώνα, το Ορτά τζαμί που ανάγεται στον 15ο αιώνα, καθώς και το Μεντρεσέ Τζαμί, που ξεχωρίζει για τον πανύψηλο μιναρέ του, ο οποίος σώζεται ακέραιος. Η Βέροια όμως δεν είναι μόνο ιστορικοί περίπατοι και ξεκούραση. Προσφέρει επίσης βόλτες στους εμπορικούς δρόμους -Μητροπόλεως, Περικλέους, Αντ. Καμάρα, Βενιζέλου-, με καταστήματα ρούχων, παπουτσιών, αξεσουάρ, βιβλιοπωλεία, τράπεζες και υπηρεσίες. Στον τομέα της γαστρονομίας, ξεχωρίζει το ρεβανί (και όχι ραβανί, όπως το λένε κάποιοι, εκνευρίζοντας τους ντόπιους) με την πλούσια γεύση ινδοκάρυδου, οι λουκουμάδες με μπόλικο μέλι, τα κάθε λογής σιροπιαστά, ενώ φαγητά που χαρακτηρίζουν τη Βέροια είναι ο «φασουλοταβάς», δηλαδή φασόλια στον φούρνο, το χοιρινό πρασοσέλινο, η τηγανιά, το χασάπικο.

 

Επιχειρείν. Δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στα logistics οι Γιώργος και Χρήστος Μπίκας, που δεν σκέφτηκαν ποτέ να εγκαταλείψουν τη Βέροια.

Στοιχεία
Η Βέροια σε αριθμούς

• 47.511 κατοίκους έχει, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η Βέροια, η οποία απέχει από τη Θεσσαλονίκη 75 χλμ.
• 168 π.Χ. μετά τη μάχη της Πύδνας, ήταν η πρώτη μακεδονική πόλη που παραδόθηκε στους Ρωμαίους.
• 50 μ.Χ. ο Απόστολος Παύλος κήρυξε τον Χριστιανισμό στην ευρύτερη περιοχή, με επίκεντρο τη Βέροια.
• 13 τζαμιά είχε η οθωμανική πόλη, σήμερα όμως σε καλή κατάσταση είναι μόνο 5, με 2 από αυτά να έχουν μετατραπεί σε κατοικίες μετά το 1922.
• 1934 λειτούργησε το πρώτο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας, στο Σέλι Ημαθίας, σε απόσταση 25 χλμ. από τη Βέροια.
• 1946 ανακηρύχθηκε, πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας.
• $ 1.000.000 συνόδευαν το βραβείο του ιδρύματος Γκέιτς, που απέσπασε το 2010 η Δημόσια Βιβλιοθήκη της πόλης.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

Θρησκεία. Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου.

ritzal@pegasus.gr

ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΠΕΤΡΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ
www.petrosefstathiadis.com

www.ethnos.gr