Ο διεθνούς φήμης μαέστρος Ερρίκος Φρεζής θα διευθύνει την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης σε έργα των Δημήτρη Θέμελη, Γιώργου Τσοντάκη και Franz Schubert. Το Κοντσέρτο του Γιώργου Τσοντάκη θα εκτελέσει ο βιρτουόζος και ταλαντούχος βιολονίστας της Κ.Ο.Θ., Αντώνης Σουσάμογλου με αφορμή αυτή τη συναυλία μιλάει στο in.gr
Αύριο θα εκτελέσετε το 2ο Κοντσέρτο του Γιώργου Τσοντάκη με την Κ.Ο.Θ -το οποίο υποψήφιο για Γκράμι το 2008. Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες ενός τέτοιου έργου;
Σε αντίθεση με πολλούς άλλους σύγχρονους συνθέτες που μοιάζουν να θέλουν να ελέγξουν κάθε πτυχή της ερμηνείας- ή μάλλον- να αφαιρέσουν από τον εκτελεστή το υποκειμενικό στοιχείο, ο Τσοντάκης δείχνει να γνωρίζει καλά που να δώσει χώρο στον ερμηνευτή. Η μουσική του στηρίζεται πολύ στο ηχόχρωμα και στον προσωπικό ήχο. Αν και βαθύς γνώστης της τεχνικής, η μουσική του απευθύνεται στο κοινό κυρίως σε συναισθηματικό επίπεδο.
Είστε ένας από τους νέους μουσικούς της ΚΟΘ, σε μια θέση ευθύνης. Τι θα λέγατε στους νέους συναδέλφους σας που σπουδάζουν στα ωδεία. Μπορούν να μείνουν στη χώρα μας για να κάνουν καριέρα ή είναι «υποχρεωμένοι» να φύγουν; Τι εξέλιξη μπορεί να έχουν μένοντας εδώ;
Ακόμα και σε ιδανικές συνθήκες, γενικά πιστεύω πως είναι πολύ ωφέλιμο για ένα νέο μουσικό να ζήσει και να μελετήσει σε ένα διαφορετικό περιβάλλον από αυτό που μεγάλωσε. Το συστήνω σε όλους σαν απαραίτητο συστατικό εξέλιξης και ωρίμανσης, ασχέτως της κρίσης.
Πώς να πεις όμως σε έναν νέο να γυρίσει στην Ελλάδα όταν το κράτος κλείνει τη μια ορχήστρα μετά την άλλη; μακάρι να μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε όλους τους νέους μουσικούς που βγαίνουν. Οι ανάγκες μας στην ορχήστρα αυξάνονται συνεχώς και δεν είμαστε σε θέση να τις καλύψουμε λόγω χρημάτων, ή λόγω παγώματος προσλήψεων. Οι πραγματικά τρομακτικές συνέπειες της κρίσης σε μας θα φανούν σε καμιά δεκαριά χρόνια, όταν ο τόπος θα έχει στραγγίξει από ταλαντούχους ανθρώπους, θα τους έχει μετατρέψει σε βαριεστημένους βιοπαλαιστές, ή θα τους έχει ωθήσει στο να μείνουν στο εξωτερικό.
Ποιος είναι ο ρόλος της Κ.Ο.Θ. σε μια περίοδο κρίσης, τόσο οικονομικής, όσο και ηθικής και πολιτισμικής; Ποια είναι η δύναμη της μουσικής; Μπορούμε να κοιτάμε τον πολιτισμό με τα μάτια ενός τεχνοκράτη;
Αν μιλούσαμε με έναν πραγματικά σοβαρό τεχνοκράτη θα μας έλεγε πως για να μπορεί η κοινωνία να έχει ανάπτυξη, πρέπει πρώτα να έχει υψηλό φρόνημα και να μην αισθάνεται εγκαταλελειμμένη. Και πως η κοινωνία μπορεί να δείξει αντοχή σε οριακές καταστάσεις μόνο πιστεύοντας στην ιδέα της κοινότητας, έχοντας ισχυρή ταυτότητα και κοινωνική συνοχή. Κατά τη γνώμη μου είναι τρεις οι τομείς που είναι εντελώς απαραίτητοι για να επιτευχθεί αυτό: η υγεία, η παιδεία και οι τέχνες.
Η μουσική δημιουργεί συλλογικές μνήμες, κοινά σημεία αναφοράς σε μια αδιάφορη καθημερινότητα μέσα σε άσχημα αστικά τόπια. Ποτέ δεν θα υπάρχουν αρκετοί αστυνομικοί για να αστυνομεύουν τα παγκάκια και τις πλατείες από τους βανδαλισμούς, αν πρώτα δεν εδραιώσεις το αίσθημα πως αυτά ανήκουν σε όλους. Και φυσικά, αν θέλουμε να μιλήσουμε για τον φασισμό, δεν υπάρχει καλύτερο όχημα από τη μουσική για να δείξεις σ' έναν έφηβο πως οι άλλοι πολιτισμοί είναι πλούτος και όχι απειλή.
Κάποιος άλλος τεχνοκράτης ίσως να έλεγε πως μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη με τόσο μεγάλο λιμάνι, τέτοια παραλία και μια αίθουσα συναυλιών ακριβώς πάνω στο κύμα θα προσέλκυε τον πιο περιζήτητο ακριβό τουρισμό της Μεσογείου και πως τα φεστιβάλ της θα 'πρεπε να σχημάτιζαν ουρές από ταξιδιωτικά γραφεία.
Αυτά μάλλον θα έλεγε ένας σοβαρός τεχνοκράτης. Οι τεχνοκράτες που μας περιτριγυρίζουν μου μοιάζουν καιροσκόποι. Ο πραγματικός τεχνοκράτης βελτιώνει τις υποδομές, δεν τις τσακίζει.
Η Κ.Ο.Θ., αν και εκπροσωπεί ένα είδος μουσικής που για πολλούς είναι απρόσιτο και ιδιαίτερο, έχει καταφέρει να προσελκύσει στις συναυλίες της νεανικό κοινό. Που αποδίδετε αυτή την ανανέωση;
Νομίζω πως η πιο κομβική διοικητική απόφαση που πάρθηκε τα τελευταία χρόνια ήταν η δωρεάν είσοδος σε φοιτητές στις συναυλίες μας στο ΑΠΘ. Η συναυλία της ΚΟΘ ξαναέγινε εβδομαδιαίο στέκι, τόπος συνάντησης, αφορμή για συζήτηση και έξοδο μετά. Παράλληλα οφείλεται και σε μια συνέπεια της ΚΟΘ στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Εργαζόμαστε συστηματικά εδώ και χρόνια με εναλλακτικές δράσεις και σπάμε το κεφάλι μας να μην επαναλαμβανόμαστε σ' αυτά που προτείνουμε. Δεν βλέπουμε ποτέ τις συναυλίες μας σαν ρουτίνα. Εξακολουθούμε να βλέπουμε την κάθε συναυλία σαν ένα μοναδικό γεγονός.
Πρόσφατα ανακοινώσατε την ακύρωση τριών προγραμματισμένων συναυλιών σας, εξαιτίας μείωσης στη χρηματοδότηση που λαμβάνει η ορχήστρα από το ΥΠΠΟΑ. Μπορεί ένας φορέας του μεγέθους της Κ.Ο.Θ. να επιβιώσει χωρίς την κρατική στήριξη;
Όχι δεν μπορεί, και δεν μπορεί να επιβιώσει πουθενά στον κόσμο. Όλοι οι μεγάλοι φορείς στηρίζονται από το κράτος, την πόλη ή το κρατίδιο. Δεν το ανακαλύπτουμε εμείς, είναι η φύση του αντικειμένου τέτοια. Η κλασική μουσική δεν μπορεί να μπει στη λογική της ελεύθερης αγοράς, ακριβώς όπως δεν μπαίνει ο Παρθενώνας. Είναι άλλο το να αναζητήσεις επιπλέον χορηγούς και εναλλακτική χρηματοδότηση για συγκεκριμένες δράσεις, και άλλο το να λειτουργείς πλήρως χωρίς τη μέριμνα του κράτους. Αυτή τη στιγμή δοκιμάζουμε πολύ οριακά την ελαστικότητα αυτού του ορίου. Θέλετε να μιλήσουμε για σύγκλιση με την Ευρώπη; έχουμε αρκετές θλιβερές πρωτιές. Είμαστε η χώρα που έχτισε μεγαλόπρεπα, τεράστια Μέγαρα Μουσικής ώστε πανηγυρικά να ΜΗΝ στεγάσει τους θεσμούς της. Αυτό δεν είναι πρόβλημα της κρίσης, είναι θέμα στάσης.
Είστε ένας δημιουργός που «σπάει» την παράδοση των μουσικών που είναι ταγμένοι σ' ένα είδος μουσικής. Παράλληλα γράφετε τραγούδια, ηχογραφείτε τζαζ και δοκιμάζετε νέους ήχους και μελωδίες. Ένας μουσικός σήμερα πρέπει να έχει τα αυτιά του ανοιχτά;
Εδώ που τα λέμε, ένας μουσικός θα 'πρεπε πάντα να έχει τα αυτιά του ανοιχτά. Η απόσταση ανάμεσα στους λαϊκούς τροβαδούρους και τους λόγιους συνθέτες ήταν μικρότερη απ' όσο φανταζόμαστε. Η όπερα χρησιμοποιούσε συχνά δημοφιλή τραγούδια της εποχής, ενώ ο Μότσαρτ, ο Σούμπερτ ή ο Μπραμς αντλούσαν συχνά υλικό από γνωστά τραγούδια. Οι μουσικοί αυτοσχεδιάζανε στις συναυλίες, ενώ σημαντικό κομμάτι των έργων μουσικής δωματίου είχε γραφτεί για να παιχτεί από ερασιτέχνες σαν διασκέδαση στα σπίτια, η λεγόμενη Hausmusik. Αργότερα ήταν που κατάπιαμε μπαστούνι ως κλάδος.
Πλέον όμως η εποχή δεν σηκώνει σοβαροφάνειες. Αυτό δεν έχει να κάνει με την κρίση, έχει να κάνει με το πόση ανάγκη υπάρχει η συμφωνική μουσική να επικοινωνηθεί εκ νέου με το mainstream κοινό. Θα 'θελα οι ικανότεροι εξ ημών να βάλουν πολύ ψηλά τον πήχη σ' αυτό που θεωρούμε ψυχαγωγία. Δεν ανακαλύπτω την Αμερική εδώ. Σκεφτείτε τι μουσική έγραφε ο Μπερνστάιν ήδη από το 1950. Πόσο καταφέρνει να συνδυάζει απίστευτη συνθετική δεξιοτεχνία, όντας τόσο δημοφιλής. Ονειρεύομαι την εποχή που ο κόσμος θα περιμένει ένα νέο έργο ανυπόμονα, σαν σπουδαίο γεγονός, και όχι σαν μια εσωτερική διαδικασία της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Γράφετε όμως και εσείς τραγούδια.
Ως προς εμένα, η δική μου ανάγκη είναι καθαρά εσωτερική, δεν έχει να κάνει με καριέρα ή ιδεολογίες. Για μένα είναι ένα εντελώς άλλο κομμάτι της ζωής μου, πολύ ιδιωτικό. Το ότι γράφω τραγούδια έχει να κάνει πρωτίστως με το στίχο. Με την ανάγκη μου να αφηγηθώ πράγματα. Και με το γεγονός πως θέλω να χαρώ και να εξερευνήσω όσο περισσότερες πτυχές της μουσικής μπορώ. Σα να ζω ταυτόχρονα σε δυο χώρες.
Συνέντευξη: Ζωή Λιάκα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου