"Βλαχολογήματα Seli=Σέλλα". Του Τάσου Τασιώνα, ιδρ. Μέλους Συλλόγου Βλάχων Νάουσας

• Είχα πάρει την πρόσκληση από τον Στέργιο Μπάτσιο.  Στα πλαίσια των εορτών του ολοκαυτώματος θα μιλούσε για τη συμβολή των βλάχων Νάουσας στην επανάσταση του 1821, ο ιστορικός συγγραφέας από την Βέροια Α.Κουκούδης.   

Πήγα ν’ ακούσω γιατί ήξερα ότι στο χαλασμό της πόλης το 1822 ανάμεσα στους σφαγιασθέντες, εκδιωχθέντες και επαναπατρισθέντες υπήρχαν  ονόματα από το φαλκάρι των Τασιωναίων, όπως αναγραφονται στις ψηφίδες του ιστορικου ερευνητη κ.Μ.Βαλαμιδη, καταγόμενοι από Σαμαρίνα. 

Ήξερα ακόμη από τη μάννα μου ότι ο πατέρας της και παππούς μου Τούσιας Τσιαμπάζης ή γραμμουστιάνος είχε σχέσεις με τους Κακούδηδες από τη Βέροια.   

Στο φουαγιέ της εστίας μουσών έμαθα από τον ομιλητή ότι πράγματι οι παππούδες ήταν φίλοι, συμμαθητές και  μακεδονομάχοι, είχε δε στην κατοχή του, τους βαθμούς που έπαιρνε στο σχολείο τους οποίους ευχαρίστως θα μου διέθετε για το αρχείο της οικογένειας. 

Μετά μιλήσαμε ακόμη για τις 800 οικογένειες ελλήνων που ζούσαν στο Σέλι το 1798, όπως αναφέρουν οι ιστορικοί ερευνητές της πόλης, δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ περί τις 4000-5000 ψυχές, ποσό υπερβολικό αν αναλογισθεί κανείς ότι κάτι λίγο παραπάνω πρέπει να ήταν ο πληθυσμός της Νάουσας.  Ναι μου είπε είναι αλήθεια αφού κι αυτός αντλούσε από τις ίδιες πηγές. 

Οι μόνες οικογένειες βλάχικης καταγωγής  ζούσαν στην Κουτσούφλιανη και ήταν 120 τον αριθμό, το δε Ντραζίλοβο τότε αριθμούσε 450 οικογένειες.  Μάλιστα μου είπε, το χωριό ήταν στα Πριόνια και τη γύρω περιοχή μέχρι το Άνω Σέλι «Σελια ντι νσούς, Σελια ντι νγκιός», μου είπε στα βλάχικα.  Τα χωριά αυτά πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν και οι κάτοικοι τους σφαγιάσθηκαν λένε οι ιστορικοί τον Απρίλιο του ’22. 

Αρκετά χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε το νέο χωριό στη  σημερινή του θέση.  Για το παλαιό χωριό δεν ξέρω αλλά στο καινούριο από τους πρώτους που έκτισαν σπίτι ήταν πρόγονοί μου όπως σπίτι είχαν και στο Χωρπάνι, τα οποία σπίτια εμείς δε τα προλάβαμε. Η δική μου άποψη για την καταγωγή των κατοίκων του Σελίου είναι η εξής:   

 Συμφωνώ κι εγώ ότι ήταν Έλληνες, διαφωνώ όμως ότι δεν ήταν βλάχοι, αφού ως δίγλωσσοι μιλούσαν και τα ελληνικά και τα βλάχικα.  Εξ’ άλλου  πανσπερμία φυλών την εποχή εκείνη, επικρατούσε στη χώρα και στην περιοχή γενικά, το δε κράτος των Ελλήνων ούτε είχε διαμορφωθεί καν.  Για ποιους Έλληνες μιλάμε κύριοι έλεγε περίπου 50 χρόνια αργότερα ο Ι.Κωλέτης πρωθυπουργός της Ελλάδος στο κοινοβούλιο.  «Οι μισοί φορούν φουστανέλα και βλάχικα τσαρούχια και οι άλλοι μισοί αρβανίτικα φέσια».  Τότε η διγλωσσία και η πολυγλωσσία δεν ήταν εξαίρεση αλλά κανόνας «διάβασε Βαβυλωνία» και οπωσδήποτε η παρουσία δίγλωσσων πληθυσμών προηγείται του Ελληνικού κράτους.  Ο δε σοφός Βυζαντινολόγος Κ.Αμαντος έλεγε «ρομαντική η ιδέα της καθαρής φυλής όμως δεν παύει να είναι άχρηστός. 

Πέραν αυτών ενισχύω την άποψη μου με τα παρακάτω. 

1) Η λέξη Σέλι είναι πεντακάθαρα βλάχικη λέξη (τετράγλωσσα λεξικά Δ.Μοσχοπολιτη[1804]  selle=σέλλα και  Τ.Κούνια Seli=σέλλα=σαμάρι)[2010].Με  την ίδια σημασία ως λατινογενούς προέλευσης λέξη τη βρίσκεις στα γαλλικά και ιταλικά λεξικά, υποδηλώνονται κατά το πιθανότερο χαρακτηρισμό τόπου. [Κατά Λιακο Sale=μέρος κλειστό Κελτικής προέλευσης]. Όποιος όμως ξέρει την περιοχή βλέπει εκεί πραγματικά έναν πανομοιότυπο μορφολογικό-εδαφολογικό  σχηματισμό σέλλας-σαμαριου. Ασθενέστερη εκδοχή τόπος για επισκευή ή επιδιόρθωση σελλών, σαμαριών απαραίτητα για τη μεταφορά των δασικών, κτηνοτροφικών και άλλων προϊόντων της περιοχής προς τα κέντρα, κατανάλωσης μέχρι και  Ευρώπη.  Ήταν ακόμη κατά τα λεγόμενα τόπος εμπορίου  κάθε είδους συναλλαγών των γύρω οικισμών, χωριών, ακόμη και πόλεων. 

2)Για τον ίδιο λόγο ως βλάχικη λέξη και η μετονομασία τους σε Άνω και Κάτω Βέρμιον στους χάρτες και στη διοικητική μεταρρύθμιση, την οποία ο λαός παρ’ όλα αυτά ο κόσμος δε τη δέχθηκε.  

3)Στα υψόμετρα των 1300 και 1500 μέτρων που βρίσκονται τα χωριά αυτά, ζούσαν μόνο βλάχοι και σαρακατσαναίοι. 

4)Τα δάση του Άνω Σελίου, του μεγάλου μερά και του μικρού μερά αγοράσθηκαν ύστερα από 100 χρόνια, από αμιγής βλάχικους πληθυσμούς, δηλαδή από αυτούς που έμειναν εκεί και τα δούλευαν.  

5) Οι παλαιοί σελιώτες έλεγαν'' άλλο μελέτι δεν πάτησε στο σέλι'' και ο γείτονας μου Λαζικος Λούκας άκουγε από παλαιότερους που έλεγαν, ότι στην παλαιοχώρα (Σέλι) ζούσαν βλάχοι. «Αρμουνοι μπανιά του παλιουχώρα».  

6) Η φωτογραφία τραβηγμένη το 1905 όταν επισκέφτηκε το Άνω Σέλι γάλλος περιηγητής με το γνωστό δημοσιογράφο της οικογένειας Κακουλίδη, δείχνει ότι βρήκε μια οργανωμένη κοινωνία βλάχων ,80 χρόνια μετά τη λεγόμενη καταστροφή από τους Τούρκους, οι οποίοι λίγο αργότερα αγόρασαν το χωρπάνι για 6000 χρυσές λιρες. 

7) Αν κατοικούνταν παλαιότερα από κάποιο άλλο μελέτι τα χωριά αυτά δεν θα έδειχναν όλα αυτά τα χρόνια κάποιο ενδιαφέρον οι απόγονοί τους για τη γη που έζησαν οι πρόγονοί τους; Και σε τελική ανάλυση αφού  δεν ήταν βλάχοι οι κάτοικοι στο παλιό Σελι, για πιο λόγο  να ονομάσουν Σέλι, όντας βλάχοι οι νέοι κάτοικοι, το καινούριο χωριό που βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα μακρύτερα. 

Την εξαιρετική ομιλία του κ.Κακούδη χαιρέτησε ο Δήμαρχος που είπε ότι είναι μισός βλάχος αφού έχει βλάχα γυναίκα και μετά μας διάβασε ένα κατεβατό ο πρόεδρος της ομοσπονδίας βλάχικων συλλόγων κ.Μαγειρίας. Δεν μ’ άρεσε καθόλου ότι ο κ.Μαγειρίας, ήταν από ολίγος λίγος. Φάνηκε σαν να τα έχει μαγειρεμένα με την πολιτεία για να κάθεται στη θέση αυτή, ενώ στην ουσία τον έχουν γραμμένο. Φοβάμαι μη μας φέρουν πάλι κάτι παρόμοιο με τα ρουμανικά σχολεία όπως έγινε με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 την οποία οι βλάχοι την έγραψαν στα παλαιά τους τα παπούτσια σε εποχές ανώμαλες και δύσκολες, ενώ κινδυνολογούσε για της γνωστές προπαγάνδες.  

Η αδιαφορία της πολιτείας για τους έλληνες βλάχους οι οποίοι σημειωτέον σε κανένα τους τραγούδι δεν μιλάνε για χαμένες πατρίδες,  είναι διαχρονική.  Δεν προστάτεψε την κουλτούρα των αρμούνων βλάχων με αποτέλεσμα να είναι έρμαιοι του κάθε προπαγανδιστή και τη θέση της έπρεπε να πάρει η ομοσπονδία με σημαντικές πρωτοβουλίες.  

Να διαλέξει δηλαδή μαζί με τους βλάχικους συλλόγους, λέω σαν παράδειγμα, ένα καλό λεξικό και μια γραμματική από τα δεκάδες που έχουν κυκλοφορήσει οι λόγιοι ερευνητές και επιστήμονες της βλάχικης γλώσσας και οι οποίοι στο σύνολο τους έχουν κατασταλάξει ότι πρόκειται για μια αυτόνομη νεολατινική γλώσσα''Κατσανης-Ντινας'' με δύο κυρίως ιδιώματα στην Ελλάδα το βόρειο και το Νότιο[Νικολαιδης 1909]. 

Να τα υιοθετήσουν και να διαδώσουν την εκμάθηση της βλάχικης γλώσσας εαν πράγματι το επιθυμούν αντί να μεμψιμοιρούν τάχα περί διαλέκτων, προφορικης γλωσσας,της ανάγκης διατήρησης  και αλλα πράσινα άλογα,ενω στην ουσία  το μόνο που καταφέρνουν είναι να επιβεβαιώνουν τη ρήση που λέει «Μουγκός βλάχος  καλός βλάχος».

epea.com.gr