Τα "θύματα" του εκλογικού νόμου

του Ανδρεα Δρυμιωτη*

Η κατανομή των βουλευτικών εδρών που θα προκύψουν από την εκλογική διαδικασία της 6ης Μαΐου 2012 θα γίνει σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο του Προκόπη Παυλόπουλου (2007). Βασικά, ο νόμος αυτός είναι ίδιος με τον νόμο του Κώστα Σκανδαλίδη (2004), με μοναδική διαφορά ότι το bonus για το πρώτο κόμμα είναι τώρα 50 έδρες ενώ στις προηγούμενες εκλογές ήταν 40 έδρες.

Οταν πρωτοπαρουσιάστηκε το σχέδιο νόμου από τον Κώστα Σκανδαλίδη τον Ιούλιο του 2003, τόσο ο Ηλίας Νικολακόπουλος όσο και εγώ βγήκαμε στον Τύπο και, χωρίς προηγουμένως να συνεννοηθούμε, εκφράσαμε τις επιφυλάξεις μας για τον τρόπο κατανομής των εδρών στις επιμέρους περιφέρειες. Οταν πέρασε το καλοκαίρι, στις αρχές Σεπτεμβρίου ο Κώστας Σκανδαλίδης μας κάλεσε και τους δύο στο υπουργείο στη Βασιλίσσης Σοφίας και μας έδωσε χαρτί και μολύβι και μας είπε: «Αφού δεν σας αρέσει ο νόμος, τότε βελτιώστε τον». Ετσι και έγινε. Οι βασικές αρχές παρέμειναν ίδιες αλλά αλλάξαμε τον τρόπο κατανομής των εδρών στις επιμέρους περιφέρειες, ώστε να είναι πιο δίκαιος. Αυτός λοιπόν ο νόμος εφαρμόστηκε το 2007, το 2009 χωρίς εκπλήξεις και θα εφαρμοστεί και τώρα με bonus 50 έδρες αντί για 40 έδρες.

Και εδώ είναι που αρχίζουν τα προβλήματα, που ούτε οι ίδιοι οι υποψήφιοι βουλευτές δεν τα φαντάζονται. Ο υπάρχων νόμος λειτούργησε καλά γιατί βασίστηκε στην πολιτική κατάσταση που επικρατούσε την εποχή της δημιουργίας του. Θυμίζω ότι τα ποσοστά των κομμάτων το 2007 ήταν Ν.Δ. 41,84%, ΠΑΣΟΚ 38,10%, ΚΚΕ 8,15%, ΣΥΝ 5,04% και ΛΑΟΣ 3,8% και το 2009 ήταν ΠΑΣΟΚ 43,97%, Ν.Δ. 33,47%, ΚΚΕ 7,54%, ΛΑΟΣ 5,63% και ΣΥΝ 4,60%. Είχαμε δηλαδή 2 κόμματα που αθροιστικά είχαν περίπου 77,5%-80% και άλλα 3 με συνολικά περίπου 17%. Πόση σχέση έχει η παραπάνω κατάσταση με τη σημερινή και τον κατακερματισμό των κομμάτων; Καμία. Σήμερα έχουμε 2 κόμματα να διεκδικούν ένα σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό από το 80% και άλλα 8 που διεκδικούν την είσοδό τους στη Βουλή. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης στην κατανομή των εδρών στις διάφορες εκλογικές περιφέρειες δικαιολογούν τον τίτλο του παρόντος. Πρόκειται για πραγματική σφαγή. Ειδικά το πρώτο κόμμα θα έχει μεν το bonus των 50 εδρών, αλλά το πού ακριβώς θα πάρει έδρες ένας Θεός και η... κάλπη το ξέρουν. Οσο για το δεύτερο κόμμα, τα πράγματα είναι χειρότερα. Μπορεί σε ορισμένες σημαντικές περιφέρειες να μη βγάλει βουλευτή.

Είναι πέρα από τον σκοπό του άρθρου αυτού η λεπτομερής ανάλυση του τρόπου κατανομής των εδρών στις διάφορες περιφέρειες, γι’ αυτό και θα προσπαθήσω να δώσω σε γενικές γραμμές την κατάσταση που νομίζω ότι θα διαμορφωθεί, οποιοδήποτε και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012, με μοναδική προϋπόθεση ότι μπαίνουν συνολικά 9-10 κόμματα στη Βουλή.

Η πρώτη κατανομή των εδρών γίνεται με βάση το εκλογικό μέτρο. Αυτές είναι και οι μόνες σίγουρες έδρες που παίρνει ένα κόμμα. Για παράδειγμα στην Α΄ Αθηνών εκλέγονται 17 βουλευτές και το μέτρο είναι 100/17 = 5,88%. Για κάθε 5,88% που έχει ένα κόμμα εκλέγει 1 βουλευτή. Αφού γίνει η πρώτη κατανομή σε όλες τις περιφέρειες, αρχίζει το μοίρασμα των υπολοίπων εδρών βάσει των αχρησιμοποίητων υπολοίπων των κομμάτων. Πρώτη επιλογή στις έδρες έχει το κόμμα που συγκέντρωσε το ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ποσοστό και εκλέγει βουλευτές. Αυτό λοιπόν το κόμμα θα παίρνει έδρες από όσες περιφέρειες υπάρχουν αδιάθετες έδρες (μία από κάθε περιφέρεια) μέχρι να συμπληρωθούν οι έδρες που δικαιούται βάσει του ποσοστού που συγκέντρωσε στην επικράτεια. Αν δηλαδή πήρε 4%, δικαιούται 10 έδρες και θα τις πάρει από τις περιφέρειες που έχει τη μεγαλύτερη δύναμή του. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται για το κόμμα που πήρε το αμέσως επόμενο ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ποσοστό. Δηλαδή, προτεραιότητα στην προσκύρωση των εδρών έχουν τα μικρότερα κόμματα, τα οποία θα παίρνουν έδρες μέχρι να συμπληρώσουν τον αριθμό των εδρών που δικαιούνται. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τα δύο μεγάλα κόμματα θα πάρουν τις έδρες που τους αναλογούν εκεί που απομένουν, δηλαδή από τα «ρετάλια» (ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός). Με δεδομένο ότι τα μικρά κόμματα, τα οποία εν γένει έχουν ισχυρή παρουσία στα μεγάλα αστικά κέντρα, θα έχουν εξαντλήσει τις έδρες, τα δύο μεγάλα θα παίρνουν έδρες εκεί που δεν το περιμένουν. Θα δούμε δηλαδή να βγαίνει κάποιος βουλευτής με 1.000 σταυρούς και θα μένει έξω κάποιος άλλος (του ιδίου κόμματος) με πολλές χιλιάδες σταυρούς. Ετσι, πρωτοκλασάτα στελέχη των δύο κομμάτων θα μείνουν έξω από τη Βουλή, ενώ θα μπουν άλλοι υποψήφιοι από μικρότερες εκλογικές περιφέρειες.

Είμαι απολύτως βέβαιος ότι ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου, η σύνθεση της Βουλής που θα προκύψει θα είναι γεμάτη από εκπλήξεις και πολλοί θα χρειαστούν υπογλώσσια ή ψυχίατρο για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που θα διαμορφωθεί.

* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.